مجله خبری مساجد

در حیاط شمالی، کتیبه ای از کاشی و آدرس مسجد توفیق مشهد خط نستعلیق که حاکی از اتمام سازه در سال ۱۲۳۰ هجری قمری وجود دارااست.
ســر در فضای ورودی مسجد مکتب مروی حدود سی سال پیش فرو سرازیر شد و به مکان آن سقف مسطحی ســاخته گردیده‌است.
حیاط جنوبی امروزه با در و پنجره های چوبی پوشــانده شــده و به مسجد خرد مشهور اســت.
تزئینات تراس های سازه در تاثیر نوسازی های مختلــف از میان رفته و فقط گوشــه ای از کاشیکاری محراب باقی‌مانده میباشد.
در کل قســمتهای گوناگون سازه در حین مجال گزینه بازسازی های مکرر واقع گردیده اند.
تزیینات تجدید بنا گردیده مسجد رزرو مسجد توفیق مشهد این سازه از خشت میباشد.
نمای رو به صحن طاق های مسجد مکتب مروی در نصیب پشت و نیز تراس های مهم و تراس های حجره ها به طور کاملً کاشی کاری میباشد.
پوشش تراس های اساسی مقرنس گچی و حیاط حجره ها کاربندی گچی میباشد.
سردر ورودی مسجد مکتب مروی نزدیک به ۳۰ سال پیش فرو سرازیرشد که ابعاد با پوشش مسطح تجدید بنا شد.
مسجد مکتب مروی گران قدر‌ترین، کهن‌ترین شماره مسجد توفیق مشهد و اصیل‌ترین حوزه‌ علمیه‌ طهران میباشد.

این مسجد و مکتب، که اینک اسم مکتب‌ علمیه‌ مروی را بر خویش داراست، در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۲ شمسی با شماره‌ ۴۱۲ در فهرست اثرها تاریخی کشور ایران به تصویب مسجد طالقانی مشهد رسید و در فهرست اثر ها ملی نیز جای دارد.

پلان کاروانسرای دیر گچین مربع سیرتکامل میباشد.
در کاروان سرای دیر گچین آدرس مسجد توفیق مشهد موادتشکیل دهنده اثبات و یکسان در طی اضلاع کـنـار هم چیده گردیده اند و ارکان ناپایدار در نقاط اساسی مربع یعنی چهارگوشه و نقاط میانی اضلاع که محل عبور اقطار مربع اند واقع گردیده اند .
در کاروانسرای رزرو مسجد توفیق مشهد دیر گچین در نقطه میانی ضلع جنوبی دروازه ورودی جای دارد.
در نقاط میانی سه ضلع دیگر کاروانسرای دیر گچین فرمانروا نشین ها قرار دارا‌هستند.
در دو طرف فرمان روا نـشـین هـا در هر ضلع کاروانسرای دیر گچین اتاق ها یا این که حجره های مسکونی به ترتیب کنار هم ستون گردیده اند و در چهار گوشـه بنـا فضاهای خدماتی قرار دارا هستند.
در کناره سمت راست ضلع جنوبی نمازخانه جای دارد.
در کناره سمت راست شماره مسجد توفیق مشهد ضلع شمالی کاروانسرای دیر گچین شبستان سری درنظرگرفته شده میباشد.
در کناره سمت چپ ضلع جنوبی کاروانسرای دیر گچین خزینه سازه گردیده‌است.
در کناره سمت چپ ضلع شمالی کاروانسرای دیر گچین نبار علوفه جای‌دارد.فضاهای معماری کاروانسرای دیر گچین دست کم به ٤ قسمت قابل تقسیم اند : فضاهای انسانی دربرگیرنده : حجره ها و اتاقهای مسکونی ، ایوانها و ایوان تعداد چهل و چهار حجره و اتاق مسکونی که در کاروان مسجد طالقانی مشهد سرای دیرگچین وجود داراست.

گرمابه نماینده قانونی، مانند بقیه آدرس مسجد توفیق مشهد خزینه های دیرین هم بعد از ظهر خویش از سه بخـش ورودی، محل تعویض لباس (بینه) و گرم منزل ساخته شده میباشد.
فی مابین در خزینه نماینده قانونی شیراز از دو قسمت تشکیل‌شده میباشد که نصیب مهم آن فضایی هشتی مانند با تاق قانونی بندی و تزیین های آهک بری بر سقف و دیوارهاست. دربین در، بر پایه ی معمول، به نحوی پیاده سازی گردیده که تبادل حرارت بینه و گرم منزل به دست کم برساند رزرو مسجد توفیق مشهد و بازدارنده روءیت کرد بدون واسطه بین آن دو خواهد شد.
گرم منزل گرمابه فضایی با قاعده مربع و خرد خیس از سربینه میباشد که چهار ردیف سنگی و تاق رسـمی بندی بر فراز آن‌ها قسمت میانی را صورت داده اند.
وجود دو فضای غرفه مانند عمیق در دو سـوی مقابل، محوری معلوم برای گرم منزل پدید آورده میباشد. هر مورد از این فضاها تاقی قانونی بندی و حوضی در وسط داراست.
در ضلع شمالی گرم منزل خزینه نماینده قانونی ، سه حمام جای‌دارد. گرمابه میانی، با قاعده مربع مخصـوص آب گرم بـود و دو خرینه طرفین با آب سرد و شماره مسجد توفیق مشهد ولرم لبریز می شـد.
گلخن و انبار سوخت خزینه نماینده قانونی شیراز در پشت حمام ها جای دارد. در دو سـوی قسمت حمام ها، دو فرمان روا نشین با قاعده مستطیل صورت واقع میباشد . در سـوی شمال شـرقی و سوا خزینه، گاورو جای‌دارد.
در دو ضلع شرق و غرب گرم منزل دو فضای سلطان نشین با حوضچه های فواره دار و ازاره هـای سنگی جهت استحمام اعیان و آبگینه فواره دار مرمری ویژه میهمانان عالی درجه و مقامات بلندپایه دولتـی احـداث شـده و در جنوب آن، دو فضای حکم دهنده نشین یارا دارنده ازاره ها و خیر های آب گرم و سرد و بی گـرم بـوده که در ضلع جنوبی گرم منزل قرار گرفته و هریک توسط شش ستون پلکان سنگی به صحن گرم منزل مسجد طالقانی مشهد مربوط میباشد

با توسعه و گسترش اسلام در کشور‌ایران آدرس مسجد توفیق مشهد در سده های ابتدا در اکثری از شهرها روستاها مسجد های چندی ساخته شد، در واقع الگوی بنیادی مسجد در جمهوری اسلامی ایران به عبارتی مسجد نبی اسلام(ص) بود که به دست وی در مدینه ساخته شد.

مساجد کشور‌ایران با شبستان ستوندار، گرداگرد ایوان مرکزی که شبستان رو به قبله آن بزرگتر بود. مانند مسجد جمعه فهرج، نایین اصفهان، تاریخانه دامغان، بعداز آن در نحوه رازی و در زمانه سلجوقیان مسجد ها به طریق ی چهار ایوانی ساخته شدند بعضی مساجد شبستانی نیز به چهار ایوانی رزرو مسجد توفیق مشهد دگرگون شدند .

اندام های بنیادی مسجد اهل ایران در مهرازی کشور ایران نیز از آن پس مقام خویش را یافتند: گنبد منزل، ایوانی در پشت آن، حیاط در آیگاه، شبستان ردیف دار، گلدسته، میانسرا و … این اندام ها نو پدید نیامده بودند و هریک پیشنه کهنی در مهرازی قبل از اسلام داشتند با این همگی گرد داخل شدن وسازمان دهی آن‌ها گرد اگرد یک میانسرا انجنان که همگی ی اندام ها رو به سوی قبله داشته باشند، آفرینشی در مهرازی می بایست شماره مسجد توفیق مشهد بشمار آید. در طرق بعد از آن، آذری و اصفهانی در اندام های مسجد اهل ایران تحول چندان پدید نیامد، گرچه آرایه های جدید ای بدان افزوده شد.

اهل ایران ها همواره کارایی می کردند که در ایجاد کرد مساجد اهل ایران هم از بابت الگوی نقشه و هم کاربرد ساختمایه بی آلایش و ارزان، از به عبارتی مسجد مدینه سرمشق برداری نمایند. یکی‌از خصوصیت های بنیادی در معماری ما همواره این بود که معماران دیده به شغل خودشان و آنچه از خویش دارا هستند داشته اند. آن‌ها هر چه را که دم دستشان می یافته اند، و به به عبارتی اندازه که نیازشان را برآورده می کرده مسجد طالقانی مشهد بسنده می کردند.

آرامگاه سعدی در بالا خانقاه سعدی آدرس مسجد توفیق مشهد بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا میگذراند که اورا بعد از مرگ در همانجا دفن کرده اند.
در پیشین قبر سعدی مثلا مکانهایی بود که در فارغ شهر شیراز قرار داشت در کنار این آرامگاه یک خانقاه و باغی عالی و نمکین وجود داشت که سعدی در طی تراس خویش آن را ساخته بود روضه خوان در آنجا حوضچه هایی از مرمر ساخته بود که با آب نهر لبریز می شدند.
تصاویر به مکان ما‌نده از آرامگاه سابق سعدی نیز تا حدودی الگوهایی تاریخی برای پیاده سازی آرامگاه سعدی آماده می‌آورد. آن آرامگاه در دشت فارغ رزرو مسجد توفیق مشهد از هیچ اهل یک محل ای قرار داشته میباشد. فقط کلبه ای دیرین در شرق آن چشم می گردیده و بنای آرامگاه مانند یک کوشک در حیاطی سرسبز مکان می گرفت.
آرامگاه کهن در دو طبقه تشکیل‌شده و دارنده یک اساس مرکزی بود احتمالا یک مبنا دیگر عمودی نیز آن را جدا می کرده است.
در کناره های روبرو به قبله دو اتاق سه دری مکان می گرفت. سه دری ها با طرح اصیل درست شده بودند و بالای سه دری جنوب شرقی سه گلجام شماره مسجد توفیق مشهد مکان می گرفت و سه دری جنوب غربی دارنده ارسی بود .
در معماری نو آرامگاه سعدی ،طرح معماری از یک حیاط ردیف دار بلند و یک رواق کشیده ساخته شده میباشد که به طور یک «L» سازماندهی گردیده اند.
ساختمان اساسی آرامگاه سعدی بنایی میباشد با دو تراس عمود بر یک دیگر که مدفن روحانی اجل در زاویه‌ی این دو تراس قرار گرفته و در انتهای غربی تراس مسجد طالقانی مشهد شرقی-غربی قبر مرحوم شوریده (فصیح الملک) شعر سرا پر اسم و رسم قرن اخیر شیراز میباشد.

جنبش مارپیچ گیاه هنوما که در تفکر آدرس مسجد توفیق مشهد های اهل ایران آن را درخت معاش دانسته اند، در هر نقطه گلشن ارم به چشم می‌خورد. درختی معاش نصیب که میوه آن غذای بهشتیان میباشد.
ستون سروها محرک تکان استفاده کننده در مسیری میباشد که در وصال به بی غایت وجود شروع نموده است. افزون بر آن، هیبت کشیده و هرمی آن در طی مسیر با تاکید بر خطوط عمودی پرسپکتیوی بی غایت را تولید می کند.
هندسه راست کناره گلشن اهل ایران و نظام هندسی کاشت درختان در تضادی آشکار با پرورش ارگانیک درختان و گیاهان قراردارد.
تضادی که در نوع خویش ضمن زیبایی بصری، رمزواره های فراوانی را به هم پا دارااست. به کار گیری از اعداد مقدس بر راه معناگرایانه به پیاده سازی گلشن رزرو مسجد توفیق مشهد تاکید می ورزد.
کاشت ردیفی ۷۲ درخت سرو را در پایه گلشن ارم تاکیدی بر این نظام زیبای گلشن است.
هندسه مخفی در نظام «کاشت زوجی» درختان نیز عرض‌اندام می نماید.
این نوع کاشت درختان را ملهم از داستانهایی زیرا لیلی و مجنون و دیگر داستانهای عرفانی ادبیات مشرق زمین میداند که اکثر وقت ها آن‌ها تداعی کننده پردیس برین می‌باشند.
در برخی مواقع هنر گلشن شماره مسجد توفیق مشهد سازی جلوه های بدون نقص تری از این معنا را در‌این گلشن رقم زده میباشد. درین گلشن تاکی تنومند و سابق در محور یکی‌از سرونازها قرار گرفته، شاخه هایش را همانند ساقه پیچک، بر گرد سرو تاییده و از پای تا راز آن را در آغوش گرفته میباشد.
در گلشن ارم شیراز نیز آب در جویها و آبگینه ها و حوضچه ها به صورتی تکان می نماید که بتواند آحاد گلشن را آبیاری کند.
آب جاری بین درختان نارنجستان و آب مسجد طالقانی مشهد مستقر در استخرها و حوضچه ها، یادآور مفاهیم دوگانه معاش و جاودانگی، جنبش و پویایی میباشد.

هنر کاشی کاری معقلی را می اقتدار کامل آدرس مسجد توفیق مشهد کننده امور و تزییناتی دانست که در اشکال نما سازیها و پوشش های فرنگی و داخلی به عمل گرفته میگردد . از قرن چهارم و پنجم هجری برای خوشگل سازی و نما سازی ساختمانها ، از طریق تزیینات آجری بدور درج چینی بناها به کار گیری می گردیده‌است.

به کارگیری از هنر معقلی سازی که در اصل برای تزیینات نما چه در قسمتهای فرنگی و چه در بخشهای داخلی بناها به عمل می رود ، بعداز پیدایش هنرهای رزرو مسجد توفیق مشهد معرق و کاشی هفت رنگ در طی تیموریان عمومیت یافته میباشد . کهن ترین گونه های معقلی تا چند روز قبل در بنای مسجد جامع گوهرشاد مشهد که مثلا اثر ها آن زمان میباشد ، وجود داشته و به تازگی نوسازی شد‌ه‌است

گره چینی :
در اکثری از بناهای اسلامی به ویژه در مساجد یکی تزیینات پر کاربرد ، نقوش هندسی موسوم به گره چینی میباشد که به اشكال ستارگان و خورشید بیشتر شماره مسجد توفیق مشهد دقت داشته و خلال جنبه نورانیت و زیبایی آن ها از زینت ستارگان تحت عنوان یکی نماد های آشکار پروردگار خاطر شد‌ه‌است.

در قرآن کلمه و واژه شمس که از نشانه‌ها خدا میباشد ۳۳ توشه تکرار گردیده است . در نقش های گره چه بر کاشی کاری ، چه منبت کاری و چه مقرنس و کاربندی همگی نقوش آخر و عاقبت به شمسه منتهی می‌شوند. بخش عمده یک مسجد محراب آن میباشد و مقرنس یک تزئین پر رنگ برای مسجد طالقانی مشهد یک محراب میباشد که ترکیبی از تمامی زیبایی ، شکوه و راز و سر میباشد.

معماری ویژه؛ گنبدخانه بر روی ۸ شالوده آدرس مسجد توفیق مشهد گسترده بر پا گردیده، چون در طرح مساجد دیرین کشور‌ایران ساخت گنبد بر روی شالوده‌‎های آزاد به‌ندرت چشم می‎‌گردد. فیض عملی اجرای این نوع طرح، جریان‌یافتن هوای خنک در فضای گنبدخانه در فصول گرم و فصل‌تابستان‌های داغ حیطه کویری میباشد.
گودی باغچه (تراس تحتانی)؛ آبگینه تبارک (آب‎نما) و باغچه‌‎های آن به طراوت گوشه و کنار یاری می‎‌نماید.
با اعتنا به آسانی رزرو مسجد توفیق مشهد و بی‎‌پیرایگی این موسسه، زیاده‌‎روی در تزیین، به‌‎ویژه در کاشی‌کاری این سازه به دیده نمی‌‎خورد.
تزیینات؛ گچ‎‌بری، نگارگری، شغل های چوبی (کنده‎‌کاری، گره‎‌چینی، آلت و لقط)، مقرنس‌‎کاری، کاشی‌کاری قانونی‎‌بندی و یزدی‌‎بندی
یک جفت درِ گرانبها (درِ مدخل مهم مسجد) که کنده‎‌کاری و با گره‌‎چینی و گل‌میخ تزیین گردیده است.
ساختمان این سازه در زمان پادشاهی محمدشاه قاجار استارت شوید و در سال‌های اولیه سلطنت ناصرالدین‎ سلطان (۱۲۶۴-۱۳۱۳ق)، تمام شد.

به لحاظ می‌‎برسد که این شماره مسجد توفیق مشهد موسسه، بر روی اثر ها به مکان باقی مانده بعد از زمین‌لرزه ۱۱۹۲ق یا این که عصر‌‎های قبلی درست شده باشد، به‌خصوص شبستان ۴۰ ردیف شمالی مسجد که احتمالاً قبل از تاسیس گنبدخانه بر روی بقایای خانقاه، مسجد، بقاع و مکتب خواجه ‎تاج‌الدین (وابسته به میانه سده ۹ق) ایجاد شده است.

تلفیق این شبستان با مسجد و مکتب‌‎ای که بعداً در کنار آن تولید شوید، یکی‌از مثال‎‌های ساخت و ساز هماهنگی و اتصال دو سازه در کنار هم مسجد طالقانی مشهد میباشد.

آیا روایاتی که برای رفتن به مسجدها و شرکت آدرس مسجد توفیق مشهد در نمازهای جماعت، جایزه‌هایی را در حیث می‌گیرد، مشتمل بر بانوان نیز می شود؟
پرسش
آیا ثواب رفتن به مسجد و شرکت در نماز جماعت تنها مختص مردان می‌باشد؟ آیا کلمه «رجل» در رزرو مسجد موفقیت مشهد ماجرا «صلاة الرجل فی جماعة رزرو مسجد توفیق مشهد خیر من صلاته فی بیته اربعین سنه» بانوان را نیز در بر می‌گیرد؟ و به طور تمام حضور یا عدم حضور زنان در مسجد و جماعت، کدام‌یک، گزینه تأیید می باشد؟
پاسخ اجمالی
بعضا روایات با به کارگیری از واژه و کلمه‌هایی؛ مانند «رجل» در نگاه اول، مردان را دربرگیرنده چنین پاداشی می‌داند، البته اصل حضور بانوان در مسجد برای نماز جماعت و حتی استحباب آن‌را نفی نمی‌کند؛ زیرا با توجه به روایات و شواهد تاریخی و نیز فتوای فقهای بزرگوار؛ در‌حالتی که زنی بتواند خود را از نظر نامحرم بپوشاند، حضور او در مسجد برای نماز جماعت مانعی ندارد؛ و می‌اقتدار گفت که جایزه مسجد و جماعت مشتمل بر او نیز شود.
روایاتی که نماز در خانه را برای زن سزاوارتر می‌دانند ناظر به شرایط خاصی میباشند که نمی‌توان آنها‌را به نشانی مسجد موفقیت مشهد آحاد مورد ها شماره مسجد توفیق مشهد گسترش داد.

پاسخ تفصیلی
در روایتی از پیامبر پروردگار(ص) نقل گردیده است: «صَلَاةُ الرَّجُلِ فِی جَمَاعَةٍ خَیْرٌ مِنْ صَلَاتِهِ فِی بَیْتِهِ أَرْبَعِینَ سَنَةً»؛[1] نماز مرد در جماعت، خوب از چهل سال نماز او [به صورت فرادا] در خانه می‌باشد.
روایاتی مشابه با این داستان -با تفاوت در مقدار ثواب- از نبی اکرم(ص) در متن‌ها حدیثی اهل سنت نیز نقل گردیده‌است. [2]
این دسته از روایات، هرچند فقط چیزی را که ثابت می‌کنند استحباب شرکت مردان در مسجد برای نماز جماعت می باشد، ولی اصل حضور بانوان در مسجد برای نماز جماعت و حتی خوب بودن آن‌را نفی نمی‌کند. برای این‌که‌این شرکت از روایات و روایات دیگری که درین‌باره داریم، روشن شوند؛ تحقیقی مسجد طالقانی مشهد کوتاه درباره حضور زنان در مسجد برای خواندن نماز جماعت، دعا و دیگر امور معنوی ارائه میدهیم.
حضور بانوان در مسجد از نگاه روایات
براساس مطالعه و جست‌وجو؛ در منابع روایی، می‌توان روایات وارده در زمینه‌ی حضور بانوان در مسجد را بر سه عهد و پیمان تقسیم نمود

اصلی‏ترین مقر شیعه‌ها شیدا و آدرس مسجد توفیق مشهد عاشقان دل سوخته‏ی حضرت بقیة‏الله، ارواحنا فداه، مسجد مقدس جمکران، در شش کیلومتری شهر مذهبی قم میباشد مطابق داده های عددی، کلیه ساله، بیشتراز دوازده میلیون شیدا دل باخته، از سرتاسر سرزمین اسلامی و فقیه، در این مقر معنوی، گرد می‏آیند، نماز تحیت مسجد و نماز حضرت صاحب و مالک الزمان، عجل‏الله تعالی فرجه الشریف، را در این مکان مقدس به مکان می‏آورند، با امام غایب از ابصار و حاضر در امصار و ناظر بر اخلاق، رمز دل می‏گویند، استغاثه می‏نمایند، ندای رزرو مسجد توفیق مشهد «یابن الحسن! » راز می‏دهند، از ایرادات دنیوی و معنوی خویش کلام می‏گویند، با دلی خون توشه، از وقتگیر شدن زمانه غایب بودن، شکوه‏ها می‏نمایند .

آنان که از آشنایی عمیق‏تری برخوردارند، به هنگام تشرف به‌این مقر ملکوتی، همگی‏ی حوائج‏فردی خویش را فراموش می‏نمایند و کلیه‏ی مشکلاتدست و پاگیر معاش شماره مسجد توفیق مشهد را به بیماری آلزایمر می‏سپارند و فقط «ظهور سراسر سرور منجی بشر، امام ثانی عشر، حضرت ولی بعدازظهر ، روحی و ارواح العالمین فداه، را مسئلت می‏نمایند; چون، در صورتی این حاجت‏برآورده شود، دیگر مشکلی نخواهد ماند، و اگر این حاجت جایز نشود، حل دیگر ایرادات، نقص‌ اصلی رد حل نخواهد کرد .

مسجد مقدس جمکران، روز هفدهم رمضان 373 هجری به دستور حضرت بقیة‏الله، ارواحنا فداه، در کنار روستای آد جمکران احداث شد . تاریخچه‏ی آن – به طوری که درین نوشتار به تفصیل آمده – به دست‏شیخ صدوق (متوفای 381 هجری) در کتاب« مونس الحزین» ذکر شده و چگونگی نماز تحیت مسجد طالقانی مشهد مسجد و نماز استغاثه به حضرت بقیة الله، ارواحنا فداه، در ضمن آن آمده میباشد